Wiele chorób dawać objawy ze strony żołądka – mówi prof. dr hab. med. Ewa Małecka-Panas
Wiele chorób dawać objawy ze strony żołądka – mówi prof. dr hab. med. Ewa Małecka-Panas
Wiele chorób nie związanych z przewodem pokarmowym może dawać objawy ze strony żołądka – mówi prof. dr hab. med. Ewa Małecka-Panas
Katarzyna Zawadzka: Czym rzeczywiście są wymioty?
Ewa Małecka-Panas – To gwałtowne wydalenie przez usta treści żołądka. Dochodzi do niego w wyniku skurczów mięśni brzucha i klatki piersiowej. Często poprzedzają je takie czynniki jak: mimowolne zwilżanie ust, nadmierne wydzielanie śliny, przyśpieszenie akcji serca i oddechu.
Czasami wymiotom nie towarzyszą charakterystyczne dla nich odruchy?
Ma to miejsce np. przy regurgitacji, czyli ulewaniu, kiedy treść zawartości żołądka lub przełyku przemieszcza się do jamy ustnej bez mimowolnych skurczów mięśni i zostaje z powrotem połknięta.
Jaki jest mechanizm ich powstawania?
Wymioty powstają zarówno w odpowiedzi na bodźce fizjologiczne jak i patologiczne, a więc albo są objawem choroby albo chronią organizm przed szkodliwym działaniem niektórych substancji, które zostały połknięte.
Odruch wymiotny związany jest bezpośrednio ze znajdującymi się w mózgu ośrodkami, które go kontrolują.
Czyli bulimiczki lub anorektyczki, które po zjedzeniu pokarmu zwracają go, są w stanie wpływać w jakiś sposób na ośrodki znajdujące się w mózgu?
Każdy z nas jest w stanie prowokować wymioty, niekoniecznie wpływając na ośrodki w mózgu. Poczucie bulimiczek lub anorektyczek, że muszą zwymiotować wynika z pewnych zaburzeń emocjonalnych, które mają bardzo duże znaczenie dla występowania objawów ze strony układu pokarmowego.
Czy często prowokowane wymioty mogą być niebezpieczne?
Tak, ponieważ mogą powodować zmiany w obrębie przełyku, uszkodzenia linijne między przełykiem a żołądkiem i sprzyjać krwawieniom z układu pokarmowego. Szczególnie często dochodzi do tego u osób spożywających w nadmiarze alkohol.
A co z wrzodami? One również mogą wystąpić?
Na skutek wymiotów podrażniana jest śluzówka żołądka, co może spowodować wytworzenie się wrzodów. Są to jednak sytuacje rzadkie, częściej dochodzi do bardziej powierzchownych zmian jak np. nadżerki.
Również stres może być powodem wystąpienia tych przykrych dolegliwości…
Oczywiście. Wymioty mogą wystąpić np. przed ważnym egzaminem, towarzyszyć przeprowadzce, depresji ale także pojawić się po śmierci osoby bliskiej, wszystkie te sytuacje związane są z większym lub mniejszym natężeniem stresu.
Bardzo często wymioty pojawiają się także przed chemioterapią. Osoby chore na nowotwór mają jak gdyby uprzedzenie do chemioterapii i jeszcze zanim poddadzą się jej działaniu, wymiotują.
Jakim chorobom wymioty towarzyszą najczęściej?
Najczęściej powodowane są chorobami układu pokarmowego i otrzewnej, gdzie nudności i wymioty występują na skutek upośledzenia pasażu treści żołądka i jelit. Ponadto bardzo często dochodzi do nich pod wpływem zatrucia, alergii pokarmowej, gastroparezy zwłaszcza w przebiegu cukrzycy – chorzy na cukrzycę częściej mają zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, chorób metabolicznych, nerek, mocznicy i niewydolności krążenia.
Zdarza się także, że współistnieją z chorobami ośrodkowego układu nerwowego jak guzy, udary, choroby błędnika, krwawienia wewnątrzczaszkowe czy infekcje.
Niewiele osób wie, że nawet zawal serca może je spowodować.
Przyczyną nudności i wymiotów mogą być także leki?
Zgadza się. Bardzo dużą grupę leków powodujących takie objawy stanowią leki nasercowe, nadciśnieniowe i usprawniające krążenie. Również wszystkie niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki moczopędne, hormonalne jak np. tabletki antykoncepcyjne czy też środki stosowane w hormonalnej terapii zastępczej. Motorykę przewodu pokarmowego osłabiają także i mogą powodować wymioty antybiotyki jak np. erytromycyna, a także niektóre leki stosowane w chorobach przewodu pokarmowego jak np. sulfasalazyna.
Ponadto ich sprawcą może być popularna i chętnie przyjmowana przez ludzi aspiryna, która często ukrywa się pod różnymi nazwami, przez co wielu z nas nie wie, że to ciągle jedna i ta sama substancja.
A co jeżeli mamy poczucie, że zatruliśmy się jakimś pokarmem. Czy i jak należy sprowokować wówczas wymioty?
Nie uważam, żeby był to dobry pomysł. Czasami jeżeli ktoś weźmie np. 30 tabletek relanium czy dziecko połknęło coś co nie powinno, wówczas prowokowanie wymiotów jest zrozumiałe. W takich sytuacjach częściej robi się jednak płukanie żołądka. Zatrucia natomiast leczy się odpowiednimi preparatami.
Jakie mogą być powikłania wymiotów?
Przede wszystkim odwodnienie, które może być poważne w skutkach. Wraz z wydaloną wydzieliną tracimy potas, magnez, chlor i inne pierwiastki i minerały. Może dojść również do zachłyśnięcia, a w konsekwencji do zachłystowego zapalenia płuc. Pęknięcia ściany przełyku występują bardzo rzadko, podobnie błony śluzowej.
Prof. dr hab. med. Ewa Małecka –Panas jest kierownikiem kliniki chorób przewodu pokarmowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.